Dogmannen in Israël

Eerder dit jaar kwamen wij – de dogmannen van de Oude Kerk in Ermelo – op het idee om in het kader van 70 jaar Israël een reis te ondernemen naar Jeruzalem. Van 1 tot 5 november waren een zevental dogmannen op Israëlisch grondgebied. Van deze vijf dagen een fotoverslag.

donderdag 1 november 2018 | Dag 1 | Heenreis

We hebben afgesproken op donderdag 1 november, station Ermelo 08.20 uur. Met z’n allen de trein in richting Schiphol. Inchecken is al gebeurd alleen de koffers moesten we wel afgeven ondanks dat deze binnen het formaat voor handbagage viel. Eenmaal door de security en douane lekker een bakje koffie voor onze vliegreis naar Tel Aviv alwaar wij met de nodige turbulentie om ongeveer 18.00 uur, plaatselijke tijd aankwamen. Wat een prachtig uitzicht vanuit het vliegtuig op Tel Aviv!! Na de douane snel de auto geregeld (nee, niet naar Bethlehem want dat is Palestijns…) en naar het hotel gereden. Peter had ondertussen contact gezocht met het hotel en het kon geregeld worden dat wij na 20.00 uur ons diner konden nuttigen. ’s Avonds het “hotelgebied” een beetje verkend. Wat opviel is het aantal joodse mensen in hun typische kledij. Iets waar we wel snel aan gewend raakten.

Vrijdag 2 november 2018 | Dag 2 | Yad Vashem, Olijfberg, Klaagmuur, Oude stad

Na het ontbijt had Peter een nederlands-talige gids geregeld waarmee we de hele dag tot de shabbat optrokken. Danja, onze gids, wist ons heel veel te vertellen over Jerusalem, de geschiedenis van Jerusalem en het joodse volk, het jodendom… ze schuwde ook de persoonlijke touch niet. Zo vertelde ze in Yad Vashem, het Wereld Holocaust Herinnerings Centrum, over een ring die haar grootvader heeft gemaakt van een theelepeltje. In deze ring had hij diverse namen en voorstelling gegraveerd die hem herinneren aan de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog: de kampen waarin hij opgesloten zat, de Davidster. Na de WOII hebben alle directe familieleden een replica gekregen en tot aan het derde geslacht, de kinderen van Danja, dragen ze allemaal deze replica.

Yad Vashem is indrukwekkend! De tijd die wij hadden is veel te kort en dan zijn wij nog niet eens binnen geweest. Na dit bezoek tolde mijn hoofd. Hoe kunnen mensen dit elkaar aandoen? De excursie ging verder, maar ik bleef in gedachte bij Yad Vashem… Er is nog zoveel meer verteld, we hebben nog zoveel meer gezien… Nu naar de Olijfberg. Hier heeft Danja uitgelegd hoe de staat Israël in elkaar stak als het gaat om de grenzen. Vanuit het punt waar wij stonden konden werd ons uitgelegd waar de grenzen lagen met de Palestijnen. Nog even verder hadden we een schitterend uitzicht op het oude Jerusalem. Hier hebben we heel relaxed geluisterd naar wat Danja ons te vertellen had. Verschillende gebouwen heeft ze van daaruit aangewezen. Bij de City of David aan de westelijke muur zagen wij een grote trap waarvan het met zekerheid te zeggen was dat ook Jezus daarop heeft gelopen. Destijds was dit de hoofdpoort naar de Tempel.

De Olijfberg af, door naar het oude Jerusalem. De moskee was net uit en dat hebben we gemerkt!! Hordes Islamieten kwamen de poort uit. Onmogelijk om daar doorheen de stad in te gaan. Er zat niets anders op dan wachten. Maar toen wij binnen waren konden wij ons inbeelden hoe het er in de tijd van Jezus ongeveer heeft uitgezien. Begonnen aan de Via Dolorosa, statie 1 zijn we een klein eindje opgelopen met deze statiën. Tot aan de vierde waar we hebben gelunched in een Arabisch restaurant. Heel veel eten kregen we hier en het was van alles wat! En lekker!! Na de lunch zijn we van de lijdensweg afgestapt en rechtstreeks, omwillen van de tijd, naar de klaagmuur gegaan. Danja vertelde ons dat we hier om 17.00 uur, met zonsondergang, weer moesten zijn als we het begin van de shabbat wilden meemaken. Nu zijn we doorgelopen via opgravingen in het oude Jerusalem (we konden meters diep de door dik glas, de grond in kijken) en een voor toeristen bijna niet te vinden uitkijk over de stad, richting de Grafkerk hetgeen voor mij persoonlijk een grote afknapper was. Ik ben er in geweest, maar ik wist niet hoe snel ik er weer uit moest gaan. Ook qua voorstelling dat Jezus daar aan het kruis heeft gehangen, kon mij niet geruststellen. Hier hebben we afscheid genomen van onze gids en zijn weer terug gegaan naar de klaagmuur.

Het begin van de shabbat, bij de klaagmuur. Wat een ervaring! Samen met een paar mannen de synagoge in geweest. Natuurlijk keppeltje op. Hier is de verscheidenheid in de diversiteit van de joden heel goed te zien. En op het plein bij de klaagmuur werd het almaar drukker. En luider. De één moest nog luider bidden dan de ander. Na deze ervaring maar weer terug gelopen de Olijfberg op. Poeh, een hele klim! Nog een paar foto’s gemaakt van Jerusalem by Night en toen maar weer terug richting hotel. Na het diner niet meer weg geweest. Wat napraten. Veel indrukken. Slapen…

Zaterdag 3 november 2018 | Dag 3 | Qasr el Yahud, Qumran, En Gedi en En Bokek

Weer vroeg op. We wilden om 08.00 uur rijden. Op advies van Danja begonnen met een bezoek aan Qasr el Yahud, de plek waarvan men zegt dat Johannes de Doper daar gedoopt is en gedoopt heeft. Dit is een heerlijk rustige plaats. Toen wij daar aankwamen werd er ook gedoopt. Hier is de Jordaan smal. Er loopt een koord halverwege de Jordaan om de grens aan te geven met buurland Jordanië. Het is hier goed toeven. Wat gelijk opviel is de warmte. Op de weg hier naar toe reden we de woestijn in en daar is het heet.

Na een uurtje zijn we verder gegaan naar Qumran waar we de geschiedenis over de dode zee rollen aanhoorden. De ontdekking van de Dode Zee-rollen vond onverwacht plaats. Volgens de overlevering zou Mohammed ed-Dib eind 1946 of begin 1947 bij Qumran op zoek zijn geweest naar een schaap, dat van de kudde afgedwaald was. Daarbij doorzocht hij ook de grotten in de heuvels en wierp een steen in een van de grotten in de hoop zijn schaap eruit te jagen. Hij vond het schaap niet, maar wel hoorde hij iets wat leek op het breken van aardewerk. Hij betrad de grot en vond oude potten met daarin beschreven rollen in linnen gewikkeld. Ondanks dat Qumran midden in de woestijn aan de dode zee ligt, is het een mooi gebied. Het intrigeert: rotsen, zand, doods. Het heeft iets mystieks en persoonlijk nodigt deze plek uit om door te lopen. Zoeken en hopen iets te vinden. De tijd is natuurlijk te kort. We moesten door. Op naar En Gedi.

En Gedi is een oase in het Israëlische gedeelte van de Judeawoestijn, aan de westkust van de Dode Zee en wordt al in Tenach en dus de Bijbel vermeld. Het maakte deel uit van het grondgebied van Juda. Toen koning David vluchtte voor koning Saul, zou hij zich hebben schuilgehouden in de rotsen bij En Gedi. Het natuurpark, ten noorden van de kibboets en verder landinwaarts, heeft een rijke flora en fauna, rotsen en watervallen. In het gebied komen geiten en klipdassen voor.

Voordat we verder gingen hebben we een broodje gekocht bij de restauratie onder aan het gebergte. We bespraken hier de opties die we nog over hadden: Massada of door rijden voor zwemmen in de Dode Zee? We kozen voor optie twee waarbij we op enige afstand toch ook Massada zouden zien liggen. Aangekomen bij En Bokek beach wisten we niet hoe snel we ons moesten omkleden. Enerzijds omdat we natuurlijk het water in wilden, ondervinden wat het drijven in de dode zee nou zo speciaal maakt. Anderzijds wilden we ons ook qua snelheid omkleden omdat er geen kleedhokjes in de buurt waren. Best wel raar want alle voorzieningen waren verder voor handen.

Maar inderdaad: wat is het een vreemde gewaarwording dat je gewoon blijft drijven op het water! Je laat je achterover zakken en in plaats van dat je in het water ligt, lig je vooral boven op het water. Het water voelt ook iets dikker aan en als je zand wilt scheppen van de bodem, dan zie je dat je zoutkristallen hebt opgeraapt: niet vermengd met zand, nee, puur zout!! Wel is het uitkijken voor waterratten zoals ikzelf: het water is zout. Niet zo zout als de noordzee welliswaar, maar een beetje zouter. En dan kun je beter rustig aan het water inlopen in plaats van als een malle het water in plonsen!! Dat werd dus eerst even de ogen uitspoelen en daarna als een geleerd mens rustig het water in lopen en je achterover laten zakken :D. We hebben ons hier vermaakt!!

’s Avonds zijn we na het diner nog naar de oude stad geweest, door de Jaffapoort, op zoek naar de Christ Church waar we de volgende dag naar toe zouden gaan voor de eredienst. Na nog wat rondslenteren door de Armeense wijk, besloten om maar weer terug te gaan. Ondertussen nog een terrasje gepakt bij een Arabier die zijn zijn ranja’s als puur vruchtensap verpatste. Na ja, we hebben ons er niet minder om vermaakt. Op te terugwandeling nog even stil blijven staan bij een alleraardigst straatmuzikantenduo dat achteraf een populair concertduo bleek te zijn. Ze treden in de grootste concertzalen van Israël op maar blijven dus ook gewoon op straat musiceren. Erg leuk!! We zijn verder gelopen en nog even wat gedronken in een erg drukke, tevens erg gezellige binnenplaats die overdag dienst doet als grote markthal waar je voornamelijk groenten en kruiden kunt kopen. Na 21:00 uur doet het elke avond dienst als uitgaansgelegenheid waarbij voor elke gesloten kraam tafeltjes zijn geplaatst om lekker bij te kletsen. Supergezellig!! Je hoort geen wanklank, iedereen is blij en heeft een glimlach op zijn of haar gezicht. Kijk… zo kan het dus ook :).

Zondag 4 november 2018 | Dag 4 | Christ Church, City of David, Hezekiah’s Tunnel

Tsja, en dan heb je een klein koffertje omdat deze als handbagage kan dienen in het vliegtuig. Daarin prop je kleding voor vijf dagen en sportkleding incl. schoenen. Dan moet je natuurlijk ook gaan hardlopen!! Zo gezegd, zo gedaan. Samen met Erik zondagochtend in alle vroegte (man man… wat een drukte om 07:00 uur in Jerusalem!!) de straat uit gelopen en weer terug. Lekker, dat staat dan ook weer goed op je Endomondo :). Na de douche en het ontbijt richting de Jaffapoort, op naar de Christ Church voor de kerkdienst.

Poeh, dat was me wel een lange zit: bijna twee-en-een-half uur engels aanhoren. Wel veel indruk, maar ook wel bedenkingen. Al met al goed om meegemaakt te hebben, ook al ben ik zelf niet aan het avondmaal geweest. Mijn hoofd zat vol met van alles en nog wat behalve de focus op mijn Redder.

Na een kop koffie met meelkoekje wat als erg gastvrij overkomt, zijn we gaan wandelen naar de City of David. Dit is erg indrukwekkend. Het is de oude stad Jerusalem, ten tijde van koning David en Salomo, blootgelegd. Je kunt je met deze beelden en archeologische vondsten goed inleven hoe Jerusalem er in die tijd uitzag. Heel erg triest om te zien is hoe de Islamieten hun woonwijk bovenop de graven van de joodse voorvaderen gebouwd hebben. Het is ook niet een al te netjese vertoning van hoe de moslimgemeenschap daar woont: het afval wordt domweg over een omheining naar beneden gegooit. Maar goed, dat is wat nog opviel.

Verder naar beneden kom je uiteindelijk in Hezekiah’s Tunnel. Ik wilde zelf niet de ‘natte’ route lopen omdat ik een lange broek aan had en geen korte mee had genomen. Maar ja, als verder wel iedereen gaat, dan maar de broek uit en in onderbroek verder. Ach… het is in die tunnel toch donker! Een hele belevenis en achteraf ontzettend blij dat ik dit heb meegemaakt. Zo begint de Bijbel nog meer te leven. Je kunt je beter een voorstelling maken. Zelf dacht ik altijd dat de plaatsen die in de Bijbel genoemd worden heel ver uit elkaar vandaan lagen. Dit blijkt nu helemaal niet zo te zijn: Bethlehem light zo’n 10 tot 15 kilometer van Jerusalem vandaan en de velden van Efrata zijn ook goed te belopen. De dode zee, daar ben je in een halve dag lopen… Zo leer je nog eens veel!

Nadat we weer uit de tunnel omhoog zijn gekomen gingen we een beetje verdeeld verder. De meeste wilden toch ook nog een paar inkopen doen op de diverse markten terwijl een ander graag even wilde uitrusten in het hotel of een terrasje wilde pakken om al die leuke mensen te bekijken. Zelf heb ik me kapot gezocht naar een keppeltje. Uiteindelijk heb ik er nog drie gevonden :). Terug maar weer naar het hotel. Nog een terrasje gepakt. De laatste avond. Iedereen is behoorlijk moe van al het lopen, alle indrukken, de volle planning. Maar wel heel erg voldaan! Wat een toffe paar dagen. Morgen weer naar huis, vol gedachten, verhalen, indrukken… voor herhaling vatbaar.

Maandag 5 november 2018 | Dag 5 | Graftuin en terugreis

Één ding hebben we nog niet gezien: de protestantse tegenhanger van de Heilige Grafkerk. De Graftuin wordt zorgvuldig bewaard als een christelijke heilige plaats omdat velen geloven dat het de tuin zou kunnen zijn van Josef van Arimatea, waarin Jezus begraven werd na zijn kruisiging. Deze plaats spreekt heel erg tot de verbeelding omdat alles wat je daar ziet overeenkomt met hoe het in de Bijbel staat opgeschreven: de schedelplaats, de tuin, watervoorziening, de wijnpers en het graf. Ontzettend indrukwekkend en wat mij betreft na Yad Vashem het hoogtepunt van deze mooie toffe reis. Het einde is in zicht: terug naar Tel Aviv, het vliegveld waar het busje moet worden ingeleverd wat nog voor de nodige hilariteit zorgde door een niet werkende betaalautomaat en wat onbegrip over en weer wat betreft de betaling. Zelfs de dominee moest even heel erg boos worden… maar gelukkig is alles goed gekomen.

Heel erg veel om dankbaar voor te zijn: vriendschap, de mogelijkheden om dit te doen, de goede en veilige reis: Goos, Peter, Evert, Mick, Erik en Frank: bedankt!! Voor herhaling vatbaar!

---

Nadat ik uit Israël ben teruggekomen, bleef ik maar aan die zaterdag denken: die plek waar Johannes de Doper doopte, de in 1947 ontdekte dode zeerollen in Qumran, die plek waar David zich schuil hield voor Saul, En Gedi…

Hier een aantal links. De lijst zal na verloop van tijd zeker langer worden :).

Qumran Instituut aan de Rijksuniversiteit Groningen (interessante video’s!!)

Een leuk filmpje op YouTube waarin te zien is hoe mooi en spectaculair En Gedi is.